Jaki wpływ na produktywność mózgu i zdolność do uczenia się ma aktywność fizyczna?

Aktywność fizyczna a zdrowie psychiczne

Istnieje wiele badań potwierdzających silny związek pomiędzy zdrowiem psychicznym i aktywnością fizyczną ^[1]. Wyraźna poprawa samopoczucia w trakcie i po zakończeniu aktywności nie jest mitem ani subiektywnym odczuciem, ale potwierdzonym naukowo faktem ^[2]. To, jak silnie wzajemnie wpływają na siebie ciało i umysł, widoczne jest w wielu sytuacjach dnia codziennego. Kiedy chorujesz np. na grypę i bolą Cię wszystkie mięśnie, czujesz jednocześnie smutek i silne rozdrażnienie. Gdy natomiast wejdziesz na szczyt w czasie wycieczki lub dotrzesz do założonego celu podczas przejażdżki rowerowej, odczuwasz coś, co można określić mianem „szczęścia” i „satysfakcji”. Dlaczego tak się dzieje?

Aktywność – nawet krótkotrwała i umiarkowana – sprawia, że mózg zaczyna lepiej funkcjonować, ponieważ zostaje dotleniony ^[1,2]. Dochodzi do uwolnienia endorfin, popularnie nazywanych „hormonami szczęścia”, które są hormonami peptydowymi odpowiadającymi m.in. za łagodzenie bólu i poprawę samopoczucia ^[1]. Uwalniane są także neuroprzekaźniki – serotonina i dopamina. Zbyt niski poziom serotoniny objawia się nie tylko zmęczeniem, ale nawet stanami depresyjnymi. Z kolei niski poziom dopaminy wpływa niekorzystnie m.in. na procesy poznawcze.  

Wysokie stężenie wyżej wymienionych hormonów utrzymuje się w organizmie nie tylko w trakcie samej aktywności, ale nawet do kilku godzin po jej zakończeniu ^[1,2]. Co równie istotne, im częściej będziesz ćwiczyć i im regularniej będziesz to robić, tym bardziej trwałe, pozytywne zmiany w mózgu będą zachodzić ^[1].

Korzyści z aktywności fizycznej w kontekście procesów poznawczych

Zalety aktywności fizycznej to nie tylko poprawa samopoczucia. Jak się bowiem okazuje, wpływ aktywności fizycznej na zdrowie psychiczne jest znacznie większy. Odpowiednie dotlenienie mózgu w czasie ćwiczeń wpływa m.in. na poprawę koncentracji, a to wprost przekłada się na lepszą zdolność uczenia się ^[3]. Zwiększenie dopływu tlenu i krwi do mózgu oraz uwolnienie neuroprzekaźników powoduje tworzenie się nowych komórek i połączeń pomiędzy nimi ^[3]. Wszystko to wpływa na lepszą zdolność przyswajania wiedzy.  

Kolejne korzyści wynikające z aktywności fizycznej to redukcja stresu i wykształcenie lepszej odporności na sytuacje stresowe ^[2,4]. Tymczasem, jak również zostało dowiedzione naukowo, stres związany z utrzymywaniem się wysokiego poziomu kortyzolu znacząco wpływa na pogorszenie się funkcji poznawczych ^[5].  

Jak zwiększyć efektywność uczenia się?

Chcąc zaobserwować pozytywne skutki aktywności fizycznej, zadbaj o jej systematyczność. Zacznij od zwiększenia aktywności codziennej, spontanicznej, takiej jak np. wybór schodów zamiast windy czy spacer zamiast siedzenia przed telewizorem ^[6]. Decydując się na aktywność planowaną, wybierz taką jej formę, która odpowiada Twoim potrzebom i zainteresowaniom, a co równie istotne – jest właściwa dla Twojego stanu zdrowia i możliwości ^[7]. Dzięki temu nie zniechęcisz się i nie poddasz, zanim przyjdą pierwsze efekty.  

Pamiętaj ponadto o właściwym przygotowaniu miejsca do pracy lub/i nauki. Zadbaj o przyjazną przestrzeń i pozbądź się wszelkich „rozpraszaczy”, takich jak np. włączone radio/TV, telefon komórkowy. Jeśli planujesz dłuższą sesję, zawczasu przygotuj napoje i zdrowe przekąski (warzywa, owoce, orzechy). Rób regularne przerwy, aby umysł mógł odpocząć. Nie sięgaj jednak w tym czasie po telefon, nie włączaj telewizora, ale wyjdź np. na krótki spacer lub wykonaj kilka ćwiczeń rozciągających.  

Zastosuj się do powyższych wskazówek, a niebawem zdziwisz się, jak łatwą i przyjemną czynnością jest nauka!  
_{PM-PL-VOLT-23-00177}

Bibliografia:

1. Klinika Psychologiczno-Psychiatryczna PsychoMedic.pl, Zmienia mózg i czyni nas szczęśliwymi. Co nam daje wysiłek fizyczny?, Zmienia mózg i czyni nas szczęśliwymi. Co nam daje wysiłek fizyczny? - Poradnia Psychologiczno-Psychiatryczna - PsychoMedic.pl, data dostępu: 04.06.2023.
2. Kościuczuk J., Znaczenie ruchu i aktywności w życiu człowieka, 0000054864-wcag.pdf, data dostępu: 04.06.2023.
3. Narodowe Centrum Edukacji Żywieniowej, Wpływ aktywności fizycznej na wyniki w nauce, Wpływ aktywności fizycznej na wyniki w nauce - Narodowe Centrum Edukacji Żywieniowej (pzh.gov.pl), data dostępu: 04.06.2023.
4. Prof. dr hab. n. med. Drygas W., prof. dr hab. n. med. Piotrowicz R., prof. dr hab. n. med. Jegier A., dr n. med. Kopeć G., prof. dr hab. n. med. Podolec P., Aktywność fizyczna u osób zdrowych, Aktywność fizyczna u osób zdrowych | Dieta i ruch - mp.pl, data dostępu: 04.06.2023.
5. Wernicki P., Stres pogarsza pamięć i zmniejsza mózg, Stres pogarsza pamięć i zmniejsza mózg | Neurologia - mp.pl, data dostępu: 04.06.2023.
6. Dr n. o zdr. Surwiłło-Snarska A., NEAT– Spontaniczna aktywność, która wspiera nasze zdrowie, NEAT– spontaniczna aktywność, która wspiera nasze zdrowie - Planuję Długie Życie (planujedlugiezycie.pl), data dostępu: 04.06.2023.
7. Malicka M., Wojewódzka Stacja Sanitarno-Epidemiologiczna w Warszawie, Aktywność fizyczna, Aktywność_fizyczna (1).pdf, data dostępu: 04.06.2023.